Vredesduif met olijftak in snavel.

Achtergronden terreur

22-7-2016 Walter Lotens bespreekt het boek 'Oorlog zonder grenzen' van Ludo De Brabander (Vrede vzw). "Een uitstekend boek en na de gebeurtenissen van 14 juli in Nice is dit actueler dan ooit."

 

'Oorlog zonder grenzen' is een intelligent gecomponeerd boek over een bijzonder ingewikkelde materie. Het is een sterke opiniërende tekst waarin niet alleen de moedige, andere stem van een gedreven vredesactivist doorklinkt, maar ook die van een zorgvuldige analist die met kennis van zaken en zonder pamflettaire uitroeptekens naar de lezer trekt. Evenals Fisks werk zal 'Oorlog zonder grenzen' in conservatieve kringen ongetwijfeld 'als te mijden' beschouwd worden. Aandachtig lezen dus, zeker na Nice.

 

'Het is de geschiedenis, niet de journalistiek, die het Midden-Oosten veroordeeld heeft tot oorlog, schrijft de Engelse journalist Robert Fisk in zijn "Woord vooraf" van 'De Grote Beschavingsoorlog' dat in 2006 verscheen. 1350 pagina's verder eindigt hij zijn turf met: 'Ik denk dat wij uiteindelijk moeten aanvaarden dat onze tragedie altijd in het verleden ligt, dat wij moeten leven met de dwaasheid van onze voorvaderen en ervoor moeten lijden' (p. 1369)

 

Van Fisk tot De Brabander


Hoe corrigeer je de Sykes-Picot overeenkomst uit 1916 tussen Fransen en Britten, hoe de Balfour-verklaring uit 1917 voor 'de stichting van een nationaal tehuis voor het joodse volk in Palestina', hoe het verdrag van Sèvres uit 1920 tussen het Osmaanse rijk en de geallieerden? Daar gaat het om volgens Robert Fisk en ook volgens Ludo De Brabander in 'Oorlog zonder grenzen'.

 

Op de cover van zijn recent verschenen boek staat de foto van een verhakkelde auto, ingestorte gebouwen, en enkele verweesde overlevenden. Was het een zoveelste luchtbombardement of alweer zelfmoordactie? De misselijk makende gevolgen van terreur krijgen we op televisie wel vaker te zien, de oorzaken ervan niet of amper. Die vragen stelt Ludo De Brabander zich wel: 'Wat drijft mensen om onschuldige slachtoffers te maken? Om te doden en te vernietigen? Welke blinde woede, fanatisme, frustraties gaan hierachter schuil? Stel dat er in 2003 geen invasie had plaatsgevonden in Irak, zou er dan sprake zijn van de Islamitische Staat?'

 

Dat zijn maar enkele van de vragen die we van de woordvoerder van Vrede vzw, een linkse vredesorganisatie, en tevens redactiemedewerker van Uitpers, een elektronisch magazine voor internationale politiek, ook wel kunnen verwachten. De Brabander wéét waarover hij schrijft. Hij woont niet in de regio, zoals Robert Fisk, maar hij gaat vaak ter plaatse en leest zich grondig in zoals blijkt uit het notenapparaat en de uitvoerige bibliografie.

 

De Brabander gebruikt zoals Robert Fisk geen 1400 pagina's, maar beperkt zich tot zes hoofdstukken om hierop te antwoorden, samen 271 pagina's, die bol staan van informatie die je niet aantreft in de mainstream media. Evenals Fisk ergert De Brabander zich aan de partijdigheid van de meerderheid van de westerse pers waarin Israëliërs steevast worden 'vermoord' of 'gelyncht' door Palestijnen, maar Palestijnen worden altijd onvermijdelijk 'gedood' tijdens 'schermutselingen' met Israëlische soldaten.

 

Volgens De Brabander raakt men in de media doorgaans niet veel verder dan de radicale ideologie van extremistische jihadisten en het gebrek aan integratie van de moslimpopulatie. 'De link tussen de aanslagen in Parijs en Brussel en het militaire optreden van de betrokken landen in de regio blijft buiten beeld. Enige kritische houding over de militaire interventiepolitiek ontbreekt nagenoeg volledig. Nochtans staat die oorlogspolitiek centraal in de verklaringen van de Islamitische Staat na elke aanslag. Ze worden gepleegd uit wraak voor de bombardementen op Syrië en Irak. Uit wraak voor de vele Amerikaanse droneaanvallen in Jemen, Afghanistan of Pakistan die behoorlijk wat burgerslachtoffers maken.' (p. 11)

 

Sykes-Picot en Balfour


Het eerste hoofdstuk 'De verwoestende impact van Sykes-Picot' behandelt de politiek van de koloniale machten na de nederlaag van het Ottomaanse rijk in het Midden-Oosten. De Brabander verwijst uitdrukkelijk naar het geheim akkoord, afgesloten midden tijdens de Eerste Wereldoorlog tussen de Engelsman Mark Sykes en de Fransman François Georges-Picot die samen de regio opdeelden in een blauwe A-zone en een rode B-zone waarbinnen respectievelijk Frankrijk en Groot Brittannië exclusieve politieke en economische rechten konden laten gelden.

 

Met de oprichting van het nieuwe kalifaat, de 'Islamitische Staat', wil IS komaf maken met die hatelijke koloniale erfenis. Ook de Balfourdeclaratie uit 1917 waarin Engeland een nationaal tehuis voor het joodse volk in Palestina beloofde, is een bron van conflict geworden. Zeer terecht schrijft De Brabander: 'De koloniale machten trekken niet alleen artificiële grenzen in de Arabische wereld, maar tekenen ook de kaart van tientallen interne en externe conflicten in de decennia daarop.' (p. 35)

 

VS en EU


In het tweede hoofdstuk 'De VS-politiek in het Midden-Oosten' bespreekt De Brabander uitvoerig de rol die de VS na de Tweede Wereldoorlog in deze olierijke regio speelt, met name de strijd tegen het communisme en het Arabisch nationalisme, de controle over de olievoorraden en de verdediging van Israël en de zionistische belangen.

 

In het derde hoofdstuk 'De winter na de Arabische lente' wordt de niet zo fraaie houding van de EU belicht die prioriteiten legt bij structurele hervormingen en bij de liberalisering van de handel ten koste van de politieke liberalisering. Als voorbeeld geeft hij Tunesië en de zogenaamde Jasmijnrevolutie. 'In september 2010, enkele maanden na het uitbreken van de opstand, ondertekenen het IMF en Tunis een nieuw akkoord over de inperking van de overheidsuitgaven en de afbouw van de laatste subsidies. Exact het beleid dat het ongenoegen blijft voeden en uiteindelijk leidt tot de opstand enkele maanden later.' (p. 133)

 

Achtergronden jihad


Saoedi-Arabië is ongetwijfeld een van de belangrijkste steunpilaren van de extremistische islamistische milities. In het vierde hoofdstuk 'Gewelddadig jihadisme en het internationaal schaakbord' wil De Brabander niettemin laten zien dat het gewelddadig jihadisme niet louter een Saoedisch product is. Een omvangrijk steunprogramma aan de Afghaanse moedjahedien eind jaren 1970 met de bedoeling om het communistisch regime in Kaboel omver te werpen en de invloed van de Sovjet-Unie terug te dringen - zo niet een Sovjetinvasie uit te lokken - legt de basis voor de internationale gewelddadige jihad.

 

Syrië


In dit hoofdstuk doet De Brabander ook op een heldere manier het ingewikkelde, veel gelaagde Syrische conflict uit de doeken.

 

'De oorlog start als een volksopstand tegen een brutaal en corrupt autoritair regime, maar krijgt al gauw een sektarische kleur met de strijd tussen de alawitische (sjiitische) minderheid die de centrale macht in handen heeft en de soennitische meerderheid van de bevolking.'

 

'Syrië wordt ook opgeslorpt in het spel van regionale rivaliteiten, met aan de ene kant Saoedi-Arabië, Qatar en Turkije die de soennitische as leiden en aan de andere kant de sjiitische alliantie met Iran, Irak en de Libanese Hezbollah. Tot slot is er ook nog een soort van Koude Oorlogsdimensie aan de oorlog in Syrië - verscherpt door de conflicten in Libië en vooral Oekraïne - waarbij Rusland en in mindere mate China tegenover een aantal westerse landen, vooral de Verenigde Staten, Frankrijk en Groot-Brittannië, komen te staan.' (p. 176-177)

 

De boemerang van terreur


Het vijfde hoofdstuk 'De vicieuze cirkel van oorlog en terreur' gaat over de boemerang van de terreur. Frankrijk is het doelwit van de Islamitische Staat, het land was de afgelopen vijf jaar ook bij zes militaire interventies betrokken. Tussen terreur en oorlog bestaat een verband. De Brabander: 'Een ideologie bombardeer je niet weg, je dreigt ze sterker te maken. Elke bom die valt is een opportuniteit voor extremistische jihadi's om te rekruteren en te reageren op de westerse 'kruistocht' tegen de islam.' (p. 9)

 

In het laatste hoofdstuk 'Vluchtelingen. Ook een gevolg van de westerse oorlogspolitiek' komt de problematiek van de oorlogsvluchtelingen aan bod die na de zomer 2015 zorgen voor verhitte politieke debatten. Het gaat over mensen uit Afghanistan, Irak, Libië, Syrië ... Zij vormen het gros van de vluchtelingen. Dat ze de facto 'onze' oorlogen, wapens, oliezucht en politieke nalatigheid ontvluchten is niet iets wat je Europese politici makkelijk hoort zeggen.

 

Geen militaire oplossing


In zijn nawoord 'Er is geen militaire oplossing voor gewelddadig extremisme' neemt De Brabander de integrale tekst op die na de aanslagen in Parijs door zeventien vredes- en mensenrechtenorganisaties uit Europa, Noord-Afrika en het Midden-Oosten werd opgesteld.

 

Het is de mooie verwoording van een positieve boodschap die jammer genoeg al te weinig doorklinkt. De Brabander zelf zegt het zo: 'Het geweer moet niet van schouder veranderen, maar opnieuw in de kast opgeborgen worden. Er moet ingezet worden op het vermijden van de terreur door de grondoorzaken aan te pakken, met een veiligheidspolitiek die er echt een is. In ieders belang.' (p. 13)

 

'Oorlog zonder grenzen' is een intelligent gecomponeerd boek over een bijzonder ingewikkelde materie. Het is een sterke opiniërende tekst waarin niet alleen de moedige, andere stem van een gedreven vredesactivist doorklinkt, maar ook die van een zorgvuldige analist die met kennis van zaken en zonder pamflettaire uitroeptekens naar de lezer trekt. Evenals Fisks werk zal 'Oorlog zonder grenzen' in conservatieve kringen ongetwijfeld 'als te mijden' beschouwd worden. Aandachtig lezen dus, zeker na Nice.

 

Ludo De Brabander, Oorlog zonder grenzen, EPO, Berchem en VREDE.be, 271 blz. ISBN 9789462670716, prijs: 22,50 euro.

 

Walter Lotens


Deze bijdrage is gelicenseerd onder een Creative Commons Naamsvermelding-NietCommercieel-GeenAfgeleideWerken 2.0 België licentie.

Bron: De Wereld Morgen