24-9-2018 Vorig jaar was Nederland de zevende grootste wapenexporteur ter wereld en werd voor ruim 800 miljoen euro aan wapenexportvergunningen afgegeven. Het Nederlands wapenexportbeleid is over het algemeen transparant en gericht op Europese harmonisatie. Maar Europa wordt ook als schaamlap gebruikt: als er geen Europese consensus is wordt het beleid niet aangescherpt.
Dat schrijft Stop Wapenhandel in het vandaag verschenen rapport Nederlandse wapenexport, beleid en vergunningen 2017. Het rapport gaat vergezeld van een interactieve 'Wapenexportkaart', waarop te zien is waar Nederlandse wapenexporten sinds 1997 naar toe zijn gegaan.
Het aantal afwijzingen van vergunningaanvragen in 2017 bedroeg 15. De afgelopen jaren is het Nederlands wapenexportbeleid voor een aantal bestemmingslanden streng toegepast. Toch bleven ook in 2017 wapens uitgevoerd worden naar mensenrechtenschenders. Onder meer Colombia, Egypte, Indonesië, Maleisië, Pakistan, Thailand, Turkije en Turkmenistan stonden op de klantenlijst voor Nederlandse wapens. Nederland zou geen wapens moeten leveren aan landen waar mensenrechten worden geschonden, zeker niet als daarbij de krijgsmacht betrokken is.
Bijna de helft van de ongeveer 1.300 militaire exportvergunningen van 2017 heeft betrekking op onderdelen van wapens die in andere landen worden ingebouwd in grote systemen. Hierover wordt gebrekkig gerapporteerd, rapportage zou op zijn minst meer inzicht moeten geven voor welke specifieke wapensystemen de componenten worden verkocht. Een buitenlands wapenbedrijf dat Nederlandse militaire onderdelen assembleert tot een groter wapensysteem kan dit ongecontroleerd exporteren naar gevoelige bestemmingen, omdat Nederland de controle hierop uit handen geeft. Dit speelt bijvoorbeeld bij het nieuwe gevechtsvliegtuig F-35 (JSF), waar Nederland aan mee produceert maar waarbij de Verenigde Staten bepalen aan wie het verkocht wordt. Dat kunnen ook klanten zijn waar Nederland zelf niet aan zou willen leveren.
Het toestaan in 2017 van de grootschalige doorvoer van munitie uit Tsjechië via Rotterdam naar El Salvador en Togo, nota bene midden in een periode van interne onrust en veel politiegeweld, is onbegrijpelijk.
Export naar Jordanië van door de luchtmacht afgestoten F16's blijft omstreden, mede vanwege de betrokkenheid bij de oorlog in Jemen. Inmiddels treffen bezuinigingen onder leiding van het IMF de uitgaven van Jordaanse gezinnen, maar niet de militaire uitgaven. Het is de vraag of dat bevorderlijk is voor de stabiliteit van het land.
Als een embargo tegen Saoedi-Arabië was ingesteld had de regering een instrument gehad om de export tegen te houden van SOTAS-communicatiesystemen van Thales voor Saoedische tanks. Los daarvan had het bedrijf zijn eigen verantwoordelijkheid moeten nemen en niet moeten leveren aan een land dat tanks inzet in Jemen.
Op de nieuwe Wapenexportkaart, die is ontwikkeld in samenwerking met Geodan, is één oogopslag te zien naar welke landen vanuit Nederland wapens uitgevoerd zijn sinds 1997. Voor elk jaar is zo snel te achterhalen waar Nederlandse wapens heen gegaan zijn en voor welke waarde.
Bron: Stop Wapenhandel