16-4-2025 The Kyiv Independent vraagt zich af wat het humanitair oorlogsrecht zegt over de Russische raketaanval op het centrum van Sumy. Was het een Russische oorlogsmisdaad om een raketaanval uit te voeren op een gebouw in een dichtbevolkte stad? Of was het een Oekraïense oorlogsmisdaad om een militaire ceremonie te organiseren in het centrum van Sumy? Enerzijds anderzijds zegt de expert.

Kan een dichtbevolkte stad een legitiem militair doel zijn? The Kyiv Independent vroeg het een expert
Op 13 april voerde het Russische leger een raketaanval uit op het centrum van de dichtbevolkte Oekraïense stad Sumy. Daarbij kwamen 35 mensen om het leven en raakten zo'n 120 mensen gewond. Inmiddels is de gouverneur van de regio Sumy, Volodymyr Artiukh, door de Oekraïense president Zelensky ontslagen, omdat hij een militaire ceremonie van het Oekraïense leger in het centrum van Sumy had toegestaan.

Een Russische of een Oekraïense oorlogsmisdaad?
The Kyiv Independent vroeg aan Wayne Jordash, een deskundige van het internationaal humanitair recht en president van de Global Rights Compliance Foundation in Den Haag wat het humanitair oorlogsrecht zegt over de Russische raketaanval op de binnenstad van Sumy. Was het een Russische oorlogsmisdaad om een raketaanval uit te voeren op een gebouw in een dichtbevolkte stad? Of was het een Oekraïense oorlogsmisdaad om een militaire ceremonie te organiseren in een dichtbevolkte stad?

Proportioneel?
Of een raketaanval op een gebouw in een dichtbevolkte stad een oorlogsmisdaad is, moet je volgens Jordash van geval tot geval bekijken. Daarbij moet je onderzoeken of de aanvaller voldoende onderscheid heeft gemaakt tussen het militaire doelwit en de burgerbevolking. De aanvaller moet zich ervan vergewissen dat de aanval proportioneel is.

'Als er een militaire ceremonie zou plaatsvinden met een belangrijke Oekraïense generaal of belangrijke Oekraïense officieren die belangrijk waren voor de Oekraïense oorlogsinspanning, dan zou dat één scenario zijn. Dan heb je te maken met een heel concreet en direct militair voordeel door die officieren aan te vallen en te doden', zegt Jordash. 'Als het verwachte militaire voordeel erg groot is, kun je het aanvallen van meer burgers en burgerdoelen rechtvaardigen. Zo werkt het oorlogsrecht.'

Als het Russische leger zegt dat er een groep soldaten bijeenkwam voor een ceremonie, zou Jordash eisen dat ze dat bewijzen. En aantonen dat er een duidelijk militair voordeel te verwachten was dat deze mate van vernietiging van burgers en burgerdoelen rechtvaardigde. Jordash betwijfelt of het Russische leger dit aannemelijk kan maken.

Mag een militaire bijeenkomst in een dichtbevolkte stad?
Ook vroeg The Kyiv Independent aan Jordash of het internationaal recht vereist dat partijen in een conflict zich onthouden van militaire bijeenkomsten in dichtbevolkte steden? Bestaat er een wettelijke verplichting om dit niet te doen?

Volgens Jordash moeten alle partijen in een militair conflict voorzorgsmaatregelen nemen, inclusief alle mogelijke voorzorgsmaatregelen om burgers te beschermen. Als de Oekraïense soldaten zich in de binnenstad van Sumy verzamelden voor een ceremonie was dat volgens Jordash ongelooflijk roekeloos.

Oorlogsrecht
Het antwoord op de vraag of de raketaanval op het dichtbevolkte Sumy een Russische of Oekraïense oorlogsmisdaad was, is volgens de expert 'enerzijds anderzijds'. Volgens Wayne Jordash kunnen aanvallen op burgers en burgerdoelen in specifieke situaties gerechtvaardigd zijn. En kunnen feestelijke militaire ceremonies in een dichtbevolkte stad een oorlogsmisdaad zijn, omdat het volgens het oorlogsrecht verboden is de burgerbevolking in gevaar te brengen.

'Zolang de oorlog doorgaat, blijven beide partijen misdaden plegen die we volgens het internationaal humanitair oorlogsrecht misschien wel geen oorlogsmisdaden mogen noemen', ziet Wessel Visser van Vredesbeweging Pais. 'En in de met de oorlog gepaard gaande informatieoorlog wordt het oorlogsrecht regelmatig misbruikt voor oorlogspropaganda: het is altijd de ander die oorlogsmisdaden pleegt. Beter stoppen we de oorlog en werken alle partijen aan een rechtvaardige en duurzame vrede', vindt hij.

Bron: The Kyiv Independent